فرآیند کاهش وزن و تنظیم متابولیسم بدن از پیچیدهترین عملکردهای فیزیولوژیکی انسان بهشمار میرود و توسط مجموعهای از عوامل هورمونی، عصبی و تغذیهای کنترل میشود. در سالهای اخیر، توجه پژوهشهای علمی به نقش ویتامینها و مواد معدنی در کنترل وزن و بهبود عملکرد متابولیک افزایش یافته است.
ویتامین D یکی از عناصر کلیدی در این میان است که در تنظیم سوختوساز انرژی، افزایش حساسیت به انسولین و حفظ تعادل متابولیکی بدن نقش دارد. مطالعات نشان دادهاند که سطح مناسب ویتامین D میتواند به بهبود عملکرد متابولیک، مدیریت اشتها و حتی بهینهسازی ترکیب بدنی کمک کند. در این مطالعه به ارتباط میان ویتامین D و کاهش وزن می پردازیم.
بهترین ویتامینها برای لاغری
کاهش اشتها و تنظیم سیری
احساس گرسنگی توسط هیپوتالاموس کنترل میشود و تغییر در سطح پیامرسانهایی مانند دوپامین، سروتونین و نورآدرنالین میتواند اشتها را تنظیم کند. ویتامینهای گروه B و ویتامین D با اثرگذاری بر گیرندههای عصبی و هورمونهایی مانند لپتین و گرلین، باعث کاهش میل به غذا و افزایش حس سیری میشوند.
کاهش تمایل به مصرف کربوهیدرات
تمایل زیاد به قند و نشاسته معمولاً با افت ناگهانی قند خون و کاهش حساسیت انسولینی مرتبط است. مواد مغذیای مثل کروم، منیزیم و ویتامین D با بهبود عملکرد انسولین و کاهش نوسانات قند خون، میتوانند میل به کربوهیدراتها را کمتر کنند.
افزایش چربیسوزی
فرآیند چربیسوزی از طریق فعال شدن مسیرهای لیپولیز و اکسیداسیون اسیدهای چرب در سلولها انجام میشود. ویتامینهای C، B2 و B3 در واکنشهای شیمیایی مرتبط با تبدیل چربی به انرژی نقش دارند و به افزایش سوختوساز بدن کمک میکنند.
بالا بردن متابولیسم پایه
افزایش متابولیسم پایه به معنی سوزاندن انرژی بیشتر در حالت استراحت است. ویتامینهای گروه B به همراه ید، آهن، منیزیم و ویتامین D از طریق تقویت عملکرد تیروئید و میتوکندری، موجب بهبود مصرف انرژی در بدن میشوند.
فواید ویتامین D برای کاهش وزن
بهبود حساسیت به انسولین و تنظیم متابولیسم گلوکز
ویتامین D از طریق تنظیم بیان گیرنده انسولین و افزایش فسفوریلاسیون آن در سلولهای عضلانی و چربی، باعث بهبود حساسیت به انسولین میشود.
همچنین، با افزایش ورود کلسیم به سلولهای بتای پانکراس، ترشح انسولین را تسهیل میکند. این عملکرد به کاهش نوسانات قند خون و مهار میل به مصرف کربوهیدراتها منجر میشود که عاملی کلیدی در کنترل وزن و پیشگیری از پرخوری است.
تعدیل عملکرد سلولهای چربی
گیرنده ویتامین D در سلولهای چربی یا آدیپوسیتها فعال شده و بیان ژنهای مرتبط با ساخت و تجزیه چربی را تنظیم میکند. مطالعات سلولی نشان دادهاند که حضور کافی ویتامین D میتواند بیان ژن PPAR-γ (عامل تمایز چربی) را مهار کرده و تمایل سلولهای بنیادی به تمایز به سلول چربی را کاهش دهد. بدین ترتیب، ویتامین D ممکن است از تشکیل چربی جدید جلوگیری کند.
افزایش ترموژنز و مصرف انرژی
ویتامین D از طریق تعامل با مسیرهایی در میتوکندری، میتواند مصرف انرژی و ترموژنز را افزایش دهد. فعالسازی UCP1 در بافت چربی قهوهای یکی از مسیرهای کلیدی در افزایش سوختوساز پایه است که به کمک ویتامین D فعال میشود.
اثر بر هورمونهای تنظیمکننده اشتها
ویتامینD از طریق اثر بر گیرندههای VDR در هیپوتالاموس، بر تنظیم لپتین و گرلین اثرگذار است. سطح کافی ویتامینD با افزایش حساسیت گیرندههای لپتین و کاهش ترشح گرلین منجر به کاهش اشتها و دریافت کالری میشود.
کاهش التهاب مزمن در چاقی
چاقی معمولا با یک التهاب مزمن در بافت چربی همراه است. ویتامین D با کاهش تولید سایتوکاینهای التهابی نظیر TNF-α و IL-6 و افزایش سایتوکاینهای ضدالتهابی، موجب بهبود محیط متابولیک سلولی و افزایش حساسیت به انسولین میشود.
بر اساس آنچه گفته شد، میتوان گفت که ویتامین D به روند کاهش وزن کمک میکند.
خلاصه ای از فواید ویتامین برای کاهش وزن عبارتند از:
- بهبود ترکیب بدن از طریق کمک به کاهش توده چربی احشایی و حفظ توده عضلانی در طی کاهش وزن.
- افزایش انرژی و کاهش خستگی متابولیک از طریق بهبود عملکرد میتوکندری.
- مهار ذخیره چربی جدید از راه تنظیم بیان ژنهای چربیساز.
- بهبود خلقوخو و کنترل اشتها به وسیله تنظیم سروتونین و دوپامین در مغز.
- افزایش پاسخ به ورزش؛ به این معنی که افراد با سطح مناسب ویتامین D در بدن، پاسخ متابولیکی بهتری به فعالیت فیزیکی دارند.
