اخباریافته های علمیاختلالات روانی چه ارتباطی با کمبود ویتامین دارند ؟

سوءتغذيه می‌تواند سلامت روان شما را به خطر بيندازد و باعث بروز انواع و اقسام بيماری‌ها و اختلالات روانی شود.
به گزارش سلامت نیوز، دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذيه، دانشيار دانشگاه علوم پزشکی ايران در هفته نامه زندگی مثبت نوشت: گاهي ديده‌ايد وقتي روی ناخن‌ها لکه‌های سفيدی پيدا می شود، برخی مي‌گويند حتما کلسيم يا روی بدن کم شده؟ يا گاهی موها ناگهان سفيد مي‌شود و فکر مي‌کنيم حتما ويتامينی در بدنمان کم شده؟ همان‌طور که کمبود ويتامين‌ها و املاح معدني بر قسمت‌هاي مختلف جسم تاثيرگذار است، سلامت روان را هم تحت تاثير قرار مي‌دهد؛ نمونه بارزش کمبود عنصر آهن در بدن است که باعث کم‌خوني مي‌شود و در نتيجه آن فرد مدام خسته، کسل، بی‌حوصله و عصبی خواهد شد. به همين ترتيب سوءتغذيه می‌تواند سلامت روان شما را به خطر بيندازد و باعث بروز انواع و اقسام بيماری‌ها و اختلال‌های روانی شود.

اختلال روان چه ارتباطی با کمبود ویتامین دارد ؟

اغلب موادمغذی‌ای که نام برده شد، به‌صورت «کو‌آنزيم» يا «کو‌فاکتور» واکنش‌هاي مختلف بيوشيميايي را در بدن ما کاتاليز مي‌کنند. براي مثال آهن يا ويتامين‌هاي گروه B در واقع کوفاکتور واکنش‌هاي شيميايي بدن هستند که باعث ساخت نوروترنسميترها (واسطه‌هاي شيميايي مغز) مي‌شوند. از آنجا که واسطه‌هاي شيميايي مغز برای انتقال پيام‌هاي عصبي و براي عملکردهاي مغزي لازم و ضروری هستند، کاملا واضح است که وقتی کوآنزيم‌هايي که اين واکنش‌هاي شيميايی را کاتاليز می‌کنند، کم باشند، واکنش‌هاي لازم انجام نمي‌شوند. در نتيجه موادي که بايد در نتيجه اين واکنش‌ها ساخته شوند، توليد نمي‌شوند، تعادل اين واسطه‌هاي شيميايي در مغز به هم مي‌خورد، عملکردهاي وابسته به آنها مختل مي‌شود و نهايتا به شکل اختلال‌های روانی بروز مي‌کند.

کمبود تمام موادي که گفته شد، مي‌تواند باعث بروز علائم افسردگی و ساير اختلال‌های روانی شود اما هميشه علايم افسردگي‌ها و اختلال‌هاي رواني به‌دليل وجود مشکلات تغذيه‌اي بروز نمي‌کنند. چون ممکن است ريشه‌ها و دلايل متفاوت زيادي داشته باشد. مثلا شوک ناشي از يک حادثه بد و استرس ناشي از آن مي‌تواند باعث بروز افسردگي شود. حالا اگر کسي سوءتغذيه هم داشته باشد، به‌طور قطع شکل شديدتر افسردگی را تجربه خواهد کرد اما به‌طور قطع، تغذيه، شيوه غذاخوردن و نوع انتخاب موادغذايی به شدت با سلامت جسم و روان‌ افراد در ارتباط است.

اختلالات روانی و کمبود امگا 3

يکي از ترکیباتی که اخيرا تاثيرش بر عملکردهای ذهني مورد بررسي قرارگرفته و اثبات شده، تاثير کمبود اسيدهاي چرب امگا3 در بروز اختلال‌هاي رواني است. در حال حاضر مي‌دانيم حدود 20 درصد چربي‌هاي مغز را چربي‌هاي امگا3 تشکيل داده‌اند و از آنجا که اين اسيدهاي چرب براي ادامه حيات بدن کاملا ضروري است و توسط خود بدن انسان هم قابل‌توليد نيست، حتما بايد از طريق رژيم غذايي يا مکمل‌ها تامين شود، اما منابع خوراکي اسيد چرب امگا3 محدود است و دسترسي به اين اسيدها براي همه افراد چندان آسان نيست، بنابراين احتمال کمبودش بسيار زياد است؛

مستندات علمي موجود نیز نشان‌دهنده بروز مشکلات مربوط به کمبود اسيدهاي چرب امگا3 در افراد است که از اين ميان مي‌توان به اختلالات دوقطبی، بيماری‌ اوتيسم و همين‌طور افسردگي‌های شديد يا افسردگی‌های دوران بارداری اشاره کرد.

نتیجه میگیریم که به مقدار کافی گردو، ماهی و ميگو، تخم کدو و تخم کتان مصرف کنيد. در واقع منبع امگا3 در ماهي‌هايي مانند ماهی آزاد، قزل‌آلا، تن و شاه‌ماهی تعريف مي‌شود. در گياهان هم روغن‌های سويا، آفتابگردان، دانه کتان و گردو، فندق و کنجد حاوي امگا3 هستند. علاوه بر اين، موادغذايي غني‌شده با امگا3 مانند برخي از نان‌ها، آبميوه‌ها، روغن‌ها و تخم‌مرغ مورد توصيه متخصصان تغذيه است.

اختلالات روانی و کمبود ويتامين B

بسياري از موادمغذي مثل ويتامين‌ها و موادمعدني به‌صورت مستقيم بر عملکردهاي ذهن و قدرت‌هاي شناختي که به Cognitive performance مشهورند، تاثير مي‌گذارند و نهايتا در بروز بيماري‌هاي Degenerative مغزي يا در واقع بيماري‌هاي تخريب‌کننده بافت مغزي موثرند. شايد قديمي‌ترين ويتامين‌هايي که در دانش بشري و دانش تغذيه وجود دارد، ويتامين‌هاي گروه B هستند؛ ويتامين‌هاي B1، B2،B3 ،B12  و فوليک‌اسيد است که کمبودشان مي‌تواند بر عملکردهاي مغزي موثر باشد و ممکن است باعث افسردگی‌های شديد شود.

اما غير از اين ويتامين‌ها که قديمي‌ترين‌ها هستند، بين املاح، کمبود حاشيه‌اي آهن- يعني کمبودي که مربوط به منابع خوراکي آهن نيست و علائم باليني اين کمبود هم هنوز بروز نکرده؛کمبودهاي خفيف و ناچيز که حتي ممکن است با آزمايش خون هم مشخص نشود- مي‌تواند باعث مخدوش شدن عملکردهاي ذهن شود، تمرکز را به شدت کاهش دهد و در درازمدت حتي باعث کاهش توانايي هاي هوش شود.

اختلالات روانی و کمبود ويتامينD

 80 درصد ايراني‌ها با کمبود ويتامينD  روبرو هستند اما شما سعي کنيد جزئي از اين جمعيت وسيع نباشيد چون کمبود ويتامينD  با بروز بيماري‌هاي خطرناکي از جمله ام‌اس و نيز اختلال در عملکردهای ذهنی، افسردگی و … در ارتباط است. در اين زمينه حتي پژوهشي در دانشکده علوم تغذيه دانشگاه ايران انجام و طي آن مشخص شد ويتامينD  هم يکي ديگر از موادمغذی کليدی است که کمبودش روی عملکرد ذهن و بروز افسردگي اثرگذار و کمبودش بسيار بسيار شايع است.

ويتامينD  نه‌تنها بر قسمت عمده عملکردهاي مغزی و ماهيچه‌ای موثر است بلکه بروز بيماري ام‌اس، ضعف عضلاني، فيبروميالژيا و آرتريت روماتوئيد که بيماري‌هاي سيستم ايمنی هستند، همچنين همه بيماري‌هايي که به نوعي با ضعف سلسله اعصاب مرکزی، سيستم ايمني و بافت ماهيچه‌ای در ارتباط ‌اند، با کمبود ويتامينD در ارتباط هستند.

همان‌طور که گفته شد، افسردگي از راه‌هاي مختلفي بروز مي‌کند و محققان دانشگاه ايران با آزمايش روي گروه‌هاي گيرنده ويتامينD  و گروهي که فقط پلاسيبو (دارونما) مصرف مي‌کردند، ثابت کردند گروهي که ويتامينD بيشتري دريافت کردند، به اختلال‌هاي رواني کمتري دچار شدند. همچنين افرادي که دچار افسردگي بودند با مکمل‌ياري و دريافت دوزهاي مصرفي روزانه ويتامين Dبه درمان شان کمک شد و سطح سلامتشان ارتقا يافت.

يادتان باشد بيش از 80 درصد ويتامينD  از طريق مواجهه با نور آفتاب تامين مي‌شود و 15-10 دقيقه قرار گرفتن روزانه بدن در مقابل نور بي‌واسطه خورشيد مي‌تواند نياز 2 هزار واحدي به اين ويتامين موثر را تامين کند. نقش موادغذايي همچون غلات و برخي سبزي‌ها و ميوه‌ها، کره، روغن کبد ماهي، زرده تخم‌مرغ، خامه، جگر، ماهي ساردين و گوشت قرمز و قارچ در اين فرآيند فقط 20 درصد اعلام شده است، پس از نور آفتاب کمک بگيريد.

کمبود روي و ويتامينA  نیز می‌تواند باعث بروز اختلال در عملکردهای ذهن شود.