سلامت زن در زندگی وی بسیار اهمیت دارد و علاوه بر فاکتورهای زیستی و تولید مثلی،کار زیاد، تغذیه، استرس های مختلف، جنگ و مهاجرت نیز در آن تأثیر فراوان می گذارند. مسائل و مشکلاتی که برای زنان مطرح هستند، ممکن است در مردان نیز وجود داشته باشند ولی نحوه تأثیر آنها در زنان نسبت به مردان متفاوت خواهد بود. بعنوان مثال بیماری های قلبی ممکن است در زنان علایم و نشانه های متفاوتی ایجاد نمایند. برخی بیماری ها نیز مانند اوستئوآرتریت، چاقی و افسردگی در زنان شایع ترند. برخی ,وضعیت ها مانند قاعدگی و بارداری نیزمخصوص زنان می باشند. نیاز هست تا در زمینه حفظ سلامت زن توجه و اقدامات ویژه ای انجام گیرد. ساختار بدنی آنها نیز نسبت به مردان متفاوت بوده و توجه ویژه ای را می طلبد. نیازهای زنان از نظر تغذیه ای بویژه پس از 30 سالگی حالت ویژه ای پیدا می کند، بطوریکه باید رژیم های غذائی مخصوصی را در پیش بگیرند. تعدادی دیگر از بیماری ها و اختلالات مانند کم خونی، اضطراب، افسردگی، اوستئوپروز، میگرن، افزایش وزن و ضعف نیز در زنان بیشتر دیده می شود. این حالت ها ممکن است در ابتدا همرا با علایم و نشانه های بسیار ساده ای باشند ولی در صورتیکه توجه و مراقبت لازم و کافی صورت نگیرد، می توانند مشکل ساز گردند.
1- دیابت :
در بیماری دیابت، گلوکز خون بسیار بالا می رود. خون همیشه دارای مقادیری از گلوکز است که در تولید انرژی مورد استفاده قرار گرفته و همانند سوختی عمل می کند که نهایتاً در انجام کارهای روزمره مصرف می شود. ولی وجود مقادیر فراوان گلوکز برای بدن مضر می باشد، بیشتز غذاهایی که می خوریم نهایتاً در بدن تبدیل به گلوکز می گردند. گلوکز از طریق خون به سلول ها انتقال می یابد ولی برای ورود آن به داخل سلول ها نیاز به هورمون انسولین است. انسولین هورمونی است که در پانکراس در نزدیکی معده ساخته شده و آن را در خون آزاد می سازد. انسولین موجب ورود گلوکز خون به درون سلول ها می شود و در صورتیکه سنتز انسولین دچار اختلال گردد و یا به هر علت دیگری این عمل به درستی صورت نگیرد، گلوکز در خون باقی مانده و وارد سلول ها نخواهد گردید. افزایش گلوکز در خون منجر به بروز بیماری دیابت می شود. در صورتیکه بیماری دیابت کنترل نگردد، باعث نابینایی، بیماریهای قلبی، سکته، ناتوانی کلیه ها، قطع عضو و آسیب به اعصاب می گردد. در زنان مبتلا به دیابت به هنگام بارداری احتمال اینکه نوزاد متولد شده دارای نقایص تولد باشد بالااست.
اغلب مواقع میزان گلوکز خون بیشتر از حد نرمال است ولی منجر به دیابت خطرناک نمی گردد. در این شرایط احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی بیشتر است. می توان با انجام فعالیت های فیزیکی و نیز کاهش وزن خطر ابتلا به بیماری دیابت را تا حدود زیادی کاهش داد.
سه نوع عمده دیابت وجود دارد:
– دیابت تیپ I : معمولا در کودکان و نوجوانان تشخیص داده می شود ولی تا آخر عمر باقی می ماند. در این نوع، هیچ انسولینی ساخته نمی شود و انسولین باید هر روز تزریق گردد. درمان بیماران دیابتی نوع I شامل تزریق انسولین، انتخاب رژیم غذایی مناسب، انجام فعالیت های منظم فیزیکی، مصرف روزانه آسپرین و نیز کنترل کلسترول و فشار خون می باشد.
– دیابت تیپ II : معمول ترین نوع دیابت است که هر 9 نفر از 10 نفر مبتلا به دیابت را شامل می گردد. این نوع دیابت در هر سنی می تواند بروز کند. در این نوع انسولین در بدن ساخته می شود ولی یا بدرستی کار نمی کند و یا به مقدار کافی در اختیار نیست. در نتیجه گلوکز خون افزایش می یابد برای درمان این نوع نیز مانند نوع اول اقدامات ویژه ای مورد نیاز است. در این نوع، میزان تولید انسولین با گذشت زمان کاهش می یابد، لذا با افزایش سن نیاز است تا میزان بیشتری انسولین تزریق گردد.
– دیابت دوران بارداری: این نوع دیابت به هنگام بارداری رخ می دهد. در هر 2 مورد، یک مورد بارداری همراه با دیابت نوع سوم خواهد بود. بدن به هنگام بارداری هورمون هایی ترشح می کند که مانع از انجام عملکرد انسولین می گردند. لذا نیاز است تا انسولین بیشتری ساخته شود. ولی در برخی زنان این میزان کافی نبوده و دیابت بروز می کند. با اتمام دوره بارداری ، این دیابت نیز برطرف می گردد.
عواملی که شانس ابتلا به بیماری دیابت تیپ II را افزایش می دهند عبارتند از:
– سن : افراد 45 سال به بالا احتمال بیشتری دارند.
– چاقی
– تاریخچه خانوادگی : داشتن برادر، خواهر، پدر یا مادر مبتلا به دیابت
– نژاد : زمینه خانوادگی مانند آسیایی-آمریکایی و …
– داشتن نوزاد با وزن بالا هنگام تولد
– داشتن دیابت به هنگام بارداری (دیابت نوع 3)
– داشتن فشار خون بالا
– داشتن کلسترول بالا
– عدم تحرک کافی و نداشتن برنامه ورزشی
– داشتن سایر اختلالات مربوط به انسولین مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک
– داشتن تاریخچه بیماری های قلبی
علایم بیماری دیابت عبارتند از:
– تشنگی زیاد
– تکرر ادرار
– احساس گرسنگی شدید
– احساس خستگی شدید
– کاهش وزن بدون انجام تحرک کافی
– تأخیر در بهبود زخم ها
– داشتن پوست خشک و خارش دار
– احساس گزیدگی در پاها و دست ها
– اختلالات دید و بینائی
– افزایش عفونت بیش از حد عادی
2- مراقبت های پیش از تولد:
این مراقبت ها شامل مراقبت های مادر به هنگام بارداری است و عبارتست از اقداماتی که مادر برای خود و نوزاد خود به کار می گیرد تا سلامت وی و نوزادش تضمین گردد. مادرانی که مراقبت های پیش از تولد مناسب نداشته باشند نوزادان آنها وزن کمی به هنگام تولد داشته و احتمال مرگ آنها پیش از تولد 5 برابر بیشتر می گردد.
مراقبت های ویژه پیش از شروع بارداری نیز اعمال می گردد و سلامت پیش از بارداری به همان اندازه دارای اهمیت است. هدف از انجام این مراقبت ها شناسائی شرایط سلامت و نیز عوامل خطر تهدید کننده مادر و جنین و تا حدی جلوگیرری از آنها می باشد. بعنوان مثال برخی غذاها، عادتها و نیز داروها ممکن است به جنین آسیب برسانند. پنج نکته مهم که قبل از بارداری باید به آنها توجه نمود عبارتند از:
1- مصرف 400 میکروگرم اسید فولیک بصورت روزانه به مدت حداقل 3 ماه پیش از بارداری جهت کاهش خطر بروز برخی نقایص تولد در مغز و نخاع .مقداری از این نیاز را می توان از طریق غذاها برطرف نمود ولی این مقدار کاقی نبوده و مصرف مکمل های مناسب حاوی مقادیرکافی اسید فولیک می تواند بسیار کارساز باشد.
2- توقف کشیدن سیگار و مصرف الکل
3- در صورتیکه اختلال و یا بیماری خاصی داشته باشید مانند آسم، دیابت، افسردگی، فشار خون بالا، چاقی، بیماری تیروئیدی و صرع و… مطمئن گردید که این اختلال تحت کنترل می باشد و بطور مرتب با پزشک مشورت نمایید.
4- در مورد تأثیرات سودمند و یا معتبر برخی داروها و یا مکمل ها با دکتر خود مشورت کنید. مصرف برخی داروها و یا مکمل ها می توانند برای بارداری مضر باشد ولی در عین حال تعدادی دیگر بسیار سودمند هستند.
5- اجتناب از تماس با مواد سمی در محل کار یا در منزل.
همه زنانی که از نظر جنسی فعال هستند باید هر روز میزان 400 میکروگرم فولیک اسید دریافت نمایند. حتی زمانیکه احتمال بارداری در آنها کم است هم لازم است مقادیر کافی فولیک اسید وارد بدن آنها گردد، چون بیشتر بارداری ها بدون برنامه ریزی رخ می دهند. ممکن است خانمی چند هفته باردار باشد ولی از بارداری خود مطلع نباشد. همانگونه که می دانیم برخی از نقایص تولد در چند هفته اول بارداری رخ می دهند. البته مصرف روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک خطربروز این نقایص را تا حدود زیادی پائین خواهد آورد. مصرف اسید فولیک برای زنان می تواند منافع زیاد دیگری نیز داشته باشد.
3- بیماری های قلبی:
این بیماری ها شامل بیماری هایی است که قلب و یا رگهای خونی موجود در قلب را تحت تأثیر قرار می دهند. انواع بیماری های قلبی عبارتند از:
– بیماری شریان کروندی (CAD): Coronary Artery disease
شایع ترین نوع بیماری های قلبی است که مهمترین علت حملات قلبی نیز به شمار می آید. در این بیماری شریانها سخت و باریک شده و مدت زمان زیادی طول می کشد تا خون به قلب برسد، لذا قلب میزان خون مورد نیاز خود را دریافت نخواهد کرد. CAD منجر به بروز اختلالات زیر می گردد:
– آنژین (angina): درد سینه یا ناراحتی ناشی از دریافت ناکافی خون توسط قلب. این درد اغلب در سینه بروز می کند ولی برخی مواقع در شانه ها، بازوها، گردن، فک و یا پشت بدن نیز رخ می دهد. در صورت وجود آنژین احتمال حمله قلبی بسیار بیشتر خواهد گردید.
– حملات قلبی (Heart attack) : حمله قلبی زمانی بروز می کند که شریان خون رسان به قلب مسدود شود و قلب به مدت بیش از 20 دقیقه خون مورد نیاز را دریافت نکند.
– نارسایی قلبی: زمانی بروز می کند که قلب قادر به پمپ کردن خون نباشد. در نتیجه خون مورد نیاز اندامها در زمان مناسب نخواهد رسید. علائم نارسایی قلبی عبارتند از: کوتاهی تنفس، تورم در پا و زانوها، خستگی مفرط.
– آریتمی های قلبی: (Heart arrhythmias)
شامل تغییرات در ضربان قلب می باشند. در بیشتر افراد این اختلال عوارضی چون گیجی، از نفس افتادن، درد سینه و … ایجاد می کند. با افزایش سن احتمال بروز این آریتمی ها بیشتر می گردد. در میان زنان آمریکایی فوت شده یک مورد از هر چهار مورد مربوط به بیماری های قلبی می باشد. بطوریکه در سال 2004، حدود 60 درصد موارد فوت در زنان مربوط به بیماری های قلبی- عروقی بوده است. هر چه سن زنان بیشتر می شود، احتمال ابتلا آنها به این بیماری ها نیز زیادتر می گردد ولی این بیماری ها در هر سنی رخ می دهند. همچنین بیماری های قلبی در مردان و زنان بروز میکنند ولی میزان شیوع آنها در زنان بیشتر است. با انجام اقدامات زیر می توان شانس ابتلا به بیماری های قلبی را تا حدود زیادی کاهش داد:
– کنترل فشار خون: داشتن فشار خون بالا در طول سالها می تواند نهایتاً منجر به بیماری قلبی گردد. در بیشتر افرادی که فشار خون آنها بالا است، در طول سال ها علائمی بروز نمی کند.
– نکشیدن سیگار: در صورتیکه سیگار می کشید، هر چه سریعتر اقدام به ترک آن نمائید.
– تست دیابت از خود گرفته و از وضعیت بدنی خود در رابطه با دیابت آگاه شوید.
– وضعیت کلسترول و تری آسیل گلیسرول بدن خود را نیز کنترل نمائید .
کلسترول بالای خون می تواند موجب لخته شدن خون در شریانها شده و مانع از خون رسانی مناسب به قلب گردد که نهایتا منجر به حمله قلبی خواهد گردید.
– همواره وزن بدن خود را در میزان مناسب نگه دارید. داشتن وزن بالا می تواند احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد.
فشار خون نیرویی است که خون به دیواره شریانها وارد می کند. زمانیکه قلب خون را به شریانها پمپ می کند میزان آن بیشترین مقدار را خواهد داشت و بین دو ضربان که قلب در حالت آرامش قرار دارد، کمترین فشار خون را داریم. فشار خون 80/120 معمولاً بعنوان فشار خون نرمال در نظر گرفته می شود. فشار خون بالا (Hypertension) فشار 90/140 و یا بیشتر را می گویند. فشار خون بالا در صورت ادامه یافتن در چند سال به دیواره شریانها فشار آورده و آنها را سفت و باریک می کند و خون رسانی مناسب به قلب مختل می شود. فشار خون بالا را می توان با کاهش وزن در صورت داشتن وزن اضافی، داشتن فعالیت فیزیکی مناسب، کاستن از مصرف الکل، ترک سیگار و کاهش فشار و استرس تا حدود زیادی کاهش داد.
شایع ترین علامت حمله قلبی در مردان و زنان عبارتست از: درد و یا احساس ناراحتی در مرکز سینه که این درد می تواند خفیف و یا شدید بوده و چند دقیقه بطول انجامد. سایر علامت ها عبارتند از: احساس درد یا ناراحتی در بازوها، پشت گردن، فک یا معده ،کوتاهی نفس ها،حالت تهوع ،احساس بی حالی یا خستگی
4- مراقبت از پوست:
اکنه(acne) اختلالی است که معمولاً در پوست بروز کرده و موجب ایجاد زخم هائی در آن می شود.علت بروز آن وجود غدد چربی در پوست می باشد که تولید ماده موم مانندی می کنند. همچنین تکثیر و رشد باکتریهای P.acnes نیز می تواند در بروز اکنه موثر باشد. اکنه بطور معمول در صورت، گردن، ناحیه پشت و سینه رخ می دهد و شایع ترین اختلال پوستی است و هر کسی در طول زندگی خود آن را تجربه می کند. آکنه در مردان و زنان به صورت های متفاوتی بروز می کند. بطوریکه در زنان جوان با تغییرات هورمونی در چرخه های جنسی آنان ارتباط دارد. با افزایش سن در زنان، میزان آکنه کم می شود ولی در برخی از آنان چند سال بطول می انجامد. بروز این اختلال در پوست از نظر روانی نیز بر روی زنان تأثیر می گذارد. عواملی که در زنان در بروز آکنه می توانند تأثیر داشته باشند عبارتند از:
– تغییرات هورمونی در زمان بلوغ آنان: در هنگام بلوغ، میزان هورمون های جنسی مردانه در زنان افزایش پیدا می کند (آندروژن ها) و این باعث افزایش تولید موم توسط غدد چربی در پوست آنها می گردد.
– تغییرات هورمونی پس از بلوغ: چرخه های ماهیانه در زنان از عوامل مهم در ایجاد آکنه می باشد. آکنه ها معمولاً چند روز قبل از شروع چرخه شکل گرفته و پس از اتمام آن از بین می روند.عوامل دیگری نیز مانند استفاده از قرص های ضد بارداری می تواند در این رابطه موثر باشند.
– مصرف برخی داروها مانند داروهایی که برای درمان صرع و یا افسردگی تجویز می شوند، ممکن است موجب بروز آکنه در پوست گردند.
– استفاده بیش از حد از لوازم آرایشی
– تاریخچه خانوادگی
با مراقبت مناسب از پوست می توان تا حدود زیادی از بروز آکنه جلوگیری نمود:
– شستشوی مناسب پوست بصورت روزانه و نیز پس از ورزش کردن با صابون های بهداشتی
– شستشوی موی سر و یا بدن بویژه در کسانی که موهای پر چرب دارند
– کمتر در معرض نور آفتاب قرار بگیرید، در صورتیکه پوست بدن بیش از اندازه دچار آفتاب سوختگی شود علاوه بر بروز آکنه، احتمال بروز سایر اختلالات پوستی را نیز افزایش می دهد.
– از لوازم آرایشی مناسب و با کیفیت استفاده کنید.
5- سرطان سینه :
سرطان بیماری است که در آن سلول ها غیر عادی شده و بصورت کنترل نشده ای تقسیم می یابند. در سرطان سینه، سلول های تشکیل دهنده سینه که معمولاً سلول های موجود در مجاری حمل کننده شیر به نوک پستان و یا غده های تولید کننده شیر هستند، حالت سرطانی پیدا می کنند. سلول های سرطانی شده بافتی را تشکیل می دهند که تومور نامیده می شود. برخی مواقع سرطان به بخشهای دیگر بدن نیز انتشار می یابد. سرطان سینه، پس از سرطان پوست، شایع ترین نوع سرطان در زنان آمریکایی به شمار می آید. هر زنی در معرض خطر سرطان سینه قرار دارد و بطور کلی می توان گفت که یک نفر از هرهشت زن در طول زندگی خود مبتلا به سرطان سینه خواهد گردید. هر چند این آمار می تواند خیلی ناامید کننده باشد ولی واقعیت این است که تعداد زنانی که از سرطان سینه می میرند، بسیار کمتر از این آمار می باشد چون بسیاری از زنان بر این بیماری غلبه کرده و زندگی طبیعی خود را می کنند. با استفاده از ابزارهای تشخیصی مانند ماموگرام ها پزشکان قادرند سرطان سینه را در مراحل ابتدایی آن در زنان تشخیص دهند و تشخیص سرطان سینه در مراحل ابتدایی، درمان بسیار موفق تری را بدنبال خواهد داشت.
6- کم خونی یا آنمی Anemia:
کم خونی یا آنمی زمانی بروز می کند که تعداد گلبولهای قرمز خون کمتر از حد نرمال باشد و یا گلبول های قرمز خون ، هموگلوبین کافی در خود نداشته باشند. هموگلوبین پروتئینی است که مسئول رنگ قرمز خون بوده و عملکرد اصلی آن عبارتست از انتقال اکسیژن از ریه ها به همه بخشهای بدن. زمانیکه به آنمی مبتلا باشید، انتقال کافی و مناسب اکسیژن به بافت ها صورت نگرفته و در نتیجه این بافت ها عملکرد مناسبی نخواهند داشت. در ایالات متحده بیش از 3 میلیون نفر به آنمی مبتلا هستند. زنان و افراد مبتلا به بیماری های مزمن در معرض خطر بالای بروز آنمی قرار دارند.
آنمی زمانی اتفاق می افتد که:
1- بدن در مواردی مانند چرخه های جنسی زنانه، برخی بیماری ها و یا زخم های وارده به بدن در اثر ضربه مقدار زیادی از خون خود را از دست داده باشد.
2- بدن در سنتز گلبول های قرمز خون مشکل داشته باشد.
3- سلولهای قرمز خون با سرعتی بیش از سنتزشان در بدن و جایگزینی شان، از بین بروند.
انواع مختلف آنمی با علل بروز متفاوت عبارتند از:
آنمی ناشی از کمبود آهن (Iron Defeciency Anemia (IDA شایعترین نوع آنمی بوده و زمانی بروز می کند که آهن کافی در بدن وجود نداشته باشد. آهن در سنتز هموگلوبین مورد نیاز است. در اثر از دست دادن خون در بدن نیز ممکن است مقادیر آهن کاهش یابد. در زنان نیز در اثر خونریزی های شدید، سیکل های ماهیانه و نیز زایمان و سایر عوامل میزان آهن بدن کاهش یافته و آنمی IDA بروز می کند. از عواملی که می توانند آهن بدن را پائین آورند عبارتند از:
– زخم ها، پولیپ های کولونی یا سرطان کولون
– مصرف مرتب آسپرین و سایر داروهای تسکین دهنده درد
– عفونت ها
– صدمات شدید به بدن
– عمل جراحی
آنمی ناشی از کمبود ویتامین ها: (آنمی مگالوبلاستیک)
مقادیر پائین ویتامین B12 و فولات شایع ترین علت بروز این نوع آنمی می باشد. بدن برای سنتز گلبول های قرمز خونی و عملکرد طبیعی سیستم عصبی به ویتامین B12 نیاز دارد. آنمی ناشی از کمبود ویتامین B12 بیشتر در افرادی بروز می کند که در جذب آن از منابع غذایی دچار اختلال هستند که دلیل آن می تواند بیماری خود ایمنی و یا مشکلات روده ای باشد. مصرف اسید فولیک می تواند این نوع آنمی را بهبود بخشد ولی در صورتیکه آسیب عصبی بروز کرده باشد، اسید فولیک قادر به درمان این ضایعات نخواهد بود. در سه ماهه سوم بارداری در زنان که بدن به مقادیر فراوان فولات نیاز دارد نیز این نوع آنمی بروز می کند. اسید فولیک از گروه ویتامین های B می باشد.
آنمی ناشی از بروز بیماریهایی که به سنتز گلبول های قرمز در بدن آسیب می رسانند: مثلاً در بیماران کلیوی معمولاً آنمی از این نوع بروز می کند. در این موارد کلیه قادر به سنتز هورمون های تحریک کننده خونسازی در بدن نمی باشد. همچنین در دیالیز بیماران کلیوی نیز میزان آهن فراوانی مصرف می گردد.
کم خونی (آنمی) ناشی از بیماری های وراثتی مربوط به خون: در بیماری های وراثتی خون نیز آنمی بروز می کند. یکی از این بیماری ها آنمی گلبول قرمز داسی شکل است. در کم خونی سلول داسی شکل، گلبول های قرمز به علت داشتن شکل غیر طبیعی تخریب شده و بدن قادر به جایگزینی مناسب آنها نمی باشد و نهایتاً آنمی بروز می کند. بیماران مبتلا به تالاسمی نیز میزان هموگلوبین پائینی داشته و آنمی در آنها بروز می کند.
آنمی آپلاستیک: این نوع آنمی بسیار نادر بوده و در آن تولید گلبول های جدید در خون متوقف می شود. این عدم تولید مربوط به تمام انواع سلول های خونی است. کمبود گلبولهای قرمز منجر به آنمی، کمبود گلبول های سفید باعث کاهش قدرت بدن در مبارزه با بیماری ها (کاهش قدرت سیستم ایمنی) و کمبود پلاکت در خون موجب لخته نشدن خون در مواقع مورد نیاز خواهد گردید.
علایم آنمی در بدن عبارتند از:
– ضعف و خستگی ( بسیار شایع)
– گیجی و کرختی
– سردرد
– احساس کرختی و سردی در دست ها و پاها
– دمای پائین بدن
– رنگ پریدگی در پوست
– ضربان تند و نامنظم قلب
– کوتاهی تنفس
– درد سینه
– تحریک پذیری زیاد
– عدم کارآیی مناسب به هنگام کار و یا در مدرسه
درمانی که برای آنمی یا کم خونی توسط پزشک تجویز می گردد، بسته به نوع کم خونی می تواند متفاوت باشد مثلاً درمانی که برای سلول داسی شکل وجود دارد ممکن است از کم خونی ناشی از کمبود آهن یا اسید فولیک متفاوت باشد. پروسه های درمانی می توانند شامل تغییرات در رژیم غذایی، استفاده از مکمل های غذایی مناسب، تغییر در داروهای مصرفی و یا در موارد شدیدتر تزریق خون یا عمل جراحی باشند.
زنان باردار نیاز به مقادیر بسیار فراوان آهن دارند ولی واقعیت این است که بیش از نیمی از آنها مقادیر کافی آهن مصرف نمی کنند. نیاز به آهن در زنان باردار بخاطر تکامل جنین، افزایش حجم خون بدن و از دست رفتن خون به هنگام زایمان می باشد و در صورتیکه خانم باردار میزان آهن مناسب مصرف نکند، احتمال دارد نوزاد بصورت زودرس و با وزن کمتر از حد نرمال متولد گردد.
7- تغذیه و فعالیت فیزیکی در زنان:
فرد مبتلا به بی اشتهایی عصبی، از زیاد شدن وزن بدن بسیار ترس داشته و لذا از خوردن غذاهای مورد نیاز روزانه اجتناب می کند. بنابراین بدن وی به دلایل روحی روانی ضعیف و لاغر می ماند. بسیاری از افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی را زنان تشکیل می دهند. فرد بیمار دارای مشخصات زیر است:
– وزن بدنی کم نسبت به قد
– ترس و استرس روانی از افزایش وزن بدن
– علایم دیگری مانند اختلال در چرخه های جنسی زنانه
هر چند بی اشتهایی معمولاً در میان زنان و دختران بروز می کند (85 تا 95درصد بیماران را زنان تشکیل می دهند.) ولی پسران و مردان نیز ممکن است به آن دچار شوند. فرهنگ های مختلف و عادات غذایی متفاوت در میان مردم می تواند در بروز این اختلالات غذایی موثر باشد. عوامل موثر در بروز این اختلالات عبارتند از:
– فرهنگ: مثلاً در میان زنان استرس داشتن اندام مناسب و زیبا موجب بروز اختلالات روانی از این دست می گردد.
– خانواده ها: وجود فردی با چنین اختلالاتی در خانواده می تواند در افراد دیگر نیز تأثیر بگذارد.
– تغییرات و حوادث استرس زا در زندگی: حوادث رخداده در زندگی مانند تصادفات و یا اتفاقات دیگر مانند شروع یک کار جدید (شغل) می تواند موجب بروز چنین اختلالاتی گردد.
– شخصیت: فردی که چنین اختلالی در وی وجود داشته باشد، ممکن است از خود متنفر باشد و یا نسبت به خود دید بدی داشته باشد. چنین فردی آرزوها و یا اهداف بسیار دست نیافتنی برای خود قرار داده و بیشتر دچار ناامیدی و افسردگی می گردد.
– زیست شناسی: ژن ها، هورمون ها و مواد شیمیایی در مغز افراد اثر کرده و چنین اختلالاتی را بر جای می گذارند.
8- دوره کهن سالی در زنان:
اوستئوپروز یا پوکی استخوان بیماری است که در آن استخوانها ضعیف شده و احتمال شکستگی در آنها بالا می رود و از آنجا که معمولاً این بیماری علامت خاصی ندارد بیماران متوجه آن نمی گردند تا زمانیکه مشکلی بروز کند. شکستگی استخوان در این زنان که معمولاً مسن هستند باعث ناتوانی آنها در انجام فعالیت های روزمره، کاهش استقلال و نیاز آنها به کمک دیگران و عوارض دیگر می گردد. همچنین ممکن است درد کمر و یا بدشکلی نیز بروز کند.
اوستئوپروز در هر استخوانی می تواند بروز کند ولی معمولاً استخوان لگن، مچ و ستون مهره بیشتر درگیر می شوند. عواملی که در بروز اوستئوپروز نقش دارند عبارتند از:
– جنسیت: در زنان بیشتر بروز می کند.
– بدن باریک و لاغر (کمتر از 127 پوند)
– تاریخچه خانوادگی در ابتلا به اوستئوپروز
– سن زیاد مخصوصاً دوران یائسگی در بانوان
– نژاد: نژاد آسیایی یا قفقازی بیشتر در خطر بروز این بیماری قرار دارند.
– داشتن اختلالات روانی و یا جنسی مانند اختلالات چرخه های جنسی در زنان یا بی اشتهایی عصبی
– کاهش مقدار تستوسترون در مردان
– منابع غذایی با مقادیر پائین کلسیم یا ویتامینD
– عدم تحرک کافی در زندگی
– مصرف طولانی مدت گلوکوکورتیکوئیدها (داروهایی که در بسیاری از بیماری ها مانند آرتریت، آسم و لوپوس تجویز می گردند.) و داروهای دیگری مانند داروهای ضد صرع و تشنج، هورمون آزاد کننده گنادوتروپین، آنتاسیدهای حاوی آلومینیوم، برخی داروها که در درمان سرطان استفاده می شوند و مقادیر بیش از اندازه هورمون تیروئید.
– کشیدن سیگار و مصرف بیش از حد الکل
اقدامات متعددی برای پیشگیری از بروز اوستئوپروز می توان انجام داد. کلسیم ماده ای است که کمبود آن در طول زندگی منجر به ضعیف شدن استخوان ها و افزایش خطر این بیماری می گردد. لذا مصرف غذاهای مناسب حاوی مقادیر کافی کلسیم می تواند تا حدود زیادی مانع از بروز چنین بیماری هایی گردد.
ویتامینD نیز در مصرف کلسیم به بدن کمک کرده و کمبود آن می تواند موجب بروز بیماری گردد. ویتامینD مورد نیاز بدن تحت تأثیر اشعه آفتاب سنتز شده ودرمواد غذایی مانند شیر وجود دارد. مواد غذایی دیگر مانند ویتامین های C , A، منیزیم و روی و همچنین پروتئین ها در ایجاد استخوانهای محکم و قوی در بدن تأثیر می گذارند.
عوامل متعددی مانند فاکتورهای ژنتیکی یا مصرف استروئیدها دررابطه با این بیماری مطالعه شده اند. مصرف مقادیر مناسب کلسیم در زنان باردار و بویژه بصورت مکمل های غذایی غیر از کلسیم موجود در منابع غذایی روزمره می تواند بسیار مهم باشد.
9- سندرم روده تحریک پذیر: Irritable bowel syndrome) )
سندرم روده تحریک پذیر (IBS) به مجموعه علایمی و عوارضی می گویند که در اعصاب و عضلات روده بزرگ فرد بروز کرده و منجر به عملکرد نادرست و نامناسب روده بزرگ می گردند. روده بزرگ در این بیماران بسیار تحریک پذیر شده و اختلالات و ناراحتی های فراوانی را موجب می گردد. این سندرم یک بیماری مزمن بوده و ممکن است سالها بطول بیانجامد. علایم IBS عبارتند از:
– گرفتگی روده
– درد در ناحیه معده
– نفخ
– وجود موکوس در مدفوع
– تغییرات و اختلال در روده بزرگ
برخی بیماران مبتلا به IBS دچار یبوست های دردناک می گردند ولی در برخی دیگر به طور مکرر اسهال بروز می کند و در برخی دیگر هر دو مورد مشاهده می شود. در برخی موارد بیماری نیاز اورژانسی به تخلیه کردن روده در بیمارستان و توسط عمل جراحی پدید می آید. علل این سندرم هنوز بدرستی شناخته نشده اند و درمان مناسبی نیز برای آن کشف نشده است.
در زنانی که دوره های قاعدگی را سپری می کنند این سندرم می تواند علایم و عوارض متعدد دیگری نشان دهد. یبوست و اسهال های بوجود آمده ممکن است یک یا دو روز قبل از شروع دوره قاعدگی بهبود یابند.
10- شیردهی در زنان:
شیردادن یک فرایند طبیعی در زنان می باشد. شیر مادر علاوه بر اینکه دارای مواد تغذیه ای برای کودک است ،آنتی بادی های محافظت کننده کودک در برابر عوامل عفونی و میکروب ها و… را نیز تأمین می نماید. تغذیه کودک با شیر مادر موجب کاهش خطر بروز اختلالات و بیماری های مختلف می گردد که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود.
– عفونت های گوشی
– عفونت های ناشی از ویروسهای معده ای
– عفونت های تنفسی
– آتوپیک درماتیس (Aic Dermatis)
– آسم
– چاقی
– دیابت نوع 1 و 2
– لوسمی دوران کودکی
– انتروکولیتیس (Necrotizing Enterocolitis )
تغذیه کودک با شیر مادر در خود مادران نیز خطر بروز دیابت نوع 2، سرطان سینه و تخمدان و افسردگی پس اززایمان را پائین می آورد. شیر خشک از نظر شیمیایی با شیر طبیعی مادر تفاوت بسیاری دارد. بویژه اینکه شیر خشک فاقد سلول ها و آنتی بادی ها بوده و هضم و گوارش آن برای نوزادان سخت تر صورت گرفته و زمان زیادی می برد. برای شش ماهه اول بهتر است نوزاد با شیر مادر تغذیه شود.
در همه نوزادن و کودکان ، چه با شیر مادر و یا شیر خشک تغذیه شده باشند، مصرف 400 واحد بین المللی از ویتامینD در هر روز که در طول دو ماهه اول زندگی آغاز شده باشد، در تقویت و سلامت استخوان های کودکان بسیار موثر خواهد بود.